نهنگ باستانی کارولینا، اسرار منشأ تغذیه فیلتری را برملا کرد.

مجله علمی ایلیاد - نهنگ آبی، بزرگترین حیوانی است که تاکنون در سیاره‌ی زمین زندگی کرده و از سخت‌پوستان کوچک به‌نام «کریل» تغذیه می‌کند. رمز و راز در استخوان نهنگ است؛ سیستم «تغذیه‌ی فیلتری» که به نهنگ‌ها اجازه می‌دهد تا حجم بالای آب شور را به درون بکشند و فقط کریل و ارگانیسم‌های کوچک دیگر را جذب کنند. در حال حاضر، محققانی که خویشاوند منقرض شده‌ی نهنگ‌های بی‌دندان را اخیراً شرح دادند، بینش‌های جدیدی را درباره‌ی چگونگی تکامل اولیه‌ی آن‌ها مطرح کرده‌اند.

این یافته‌ها، اطلاعاتی را درباره‌ی بحث طولانی‌مدت ارائه می‌دهند، مبنی بر اینکه آیا اولین نهنگ‌های بی‌دندان فیدرها را می‌مکیدند یا نهنگ‌های دندان‌دار از دندان‌شان به‌عنوان غربالی برای تصفیه‌ی طعمه از آب استفاده می‌کردند. دندان گونه‌ی تازه کشف شده‌‌ای به‌نام «هاوانسون کرونادو» دیدگاه دوم را تأیید کرد.

«جاناتان گیسلر» از موسسه‌ی فناوری دانشکده پزشکی پوکی استخوان نیویورک، گفت: «از گزارش‌های مربوط به فسیل می‌دانیم که پیشینیان نهنگ‌های بی‌دندان، دندان داشتند. هرچند، تغییر حالت از دندان به بی‌دندان بحث برانگیز است. مطالعه‌مان حاکی از آن است که نهنگ‌های دندان‌دار اولیه از فضای بین دندان‌های بزرگ و پیچیده‌شان برای تصفیه استفاده می‌کردند و نهنگ‌های بی‌دندان به تدریج در طول میلیون‌ها سال دندان‌شان را از دست دادند.» گونه‌ی جدید نهنگ را غواصی در اوایل دهه‌ی ۲۰۰۰ در رودخانه واندو کارولینای جنوبی، پیدا کرد. او به دنبال دندان کوسه بود، ولی در عوض فسیل نهنگی را پیدا کرد. این نهنگ که تقریباً ۳۰ میلیون سال پیش زندگی می‌کرد، نماینده‌ای برای گونه‌های تبدیل شده‌ی جدید است.

گیسلر می‌گوید: «جمجمه‌ی این گونه نشان می‌دهد که خیلی زود در تکامل نهنگی تقسیم شده است و تحلیل‌های‌مان این موضع تکاملی را تأیید می‌کنند.» گیسلر و همکارانش تشخیص دادند که این نهنگ می‌تواند نشانه‌های مهمی را درباره‌ی دندان‌ها در تغییر حالت به بی‌دندان ارائه دهد. نهنگِ تحت مطالعه، ویژگی‌های مهم دیگری نیز دارد. این نهنگ بزرگتر از گونه‌های دندان‌دار دیگر بود و جمجمه‌اش تقریبأ یک متر طول دارد. دندان‌های آسیای بزرگ آن در مقایسه با نهنگ‌های دیگر، رفتار تغذیه‌ی عجیبی را نشان می‌دهند.

بررسی دقیق‌تر شکل و روکش دندان نهنگ باعث شد، محققان نتیجه بگیرند که نهنگ از دندان‌های جلویی‌اش برای گیر انداختن طعمه استفاده می‌کرد. اما دندان‌های آسیای بزرگ و عقبی نهنگ، برای تصفیه‌ی مواد غذایی به‌کار می‌رفتند، یعنی آب را از میان فضای بین دندان‌های بسته عبور می‌دادند. وی گفت: «روکش دندان‌های آسیای این گونه‌ی نهنگ، نشان می‌دهد که برای برش دادن غذا یا خرد کردن بدن طعمه به‌کار نمی‌رفتند. مدتی طول کشید تا متوجه شویم که این دندان‌های بزرگ شکاف‌های باریکی برای تصفیه غذا دارند.»

برای تأیید، محققان روکشی را برای نوک تیز این شکاف‌های بین دندانی پیدا کردند. این یافته‌ها مثال دیگری از الگوی تکامل بزرگتری ارائه می‌دهند که در آن، بخش‌های بدن که برای کاری خاص تکامل یا فرگشت پیدا کرده‌اند، بعدها برای کارهای دیگر استفاده می‌شوند. به گفته‌ی محققان، آن‌ها اکنون در حال بررسی گونه‌های نزدیک در منطقه‌ی چارلستون هستند و به شواهد بیشتری نیاز دارند.

نوشته: Cell Press
ترجمه: سحر الله‌وردی - مجله علمی ایلیاد