وجود ژن‌های ترمیم‌کننده‌ی نخاع ماهی‌ها در بدن پستانداران

مجله علمی ایلیاد - طبق مطالعات جدید به عمل آمده مشخص شده است که بسیاری از ژن‌هایی که در ترمیم طبیعی نخاع آسیب دیده ماهی‌ای به نام «لامپری» دخیل هستند، می‌توانند برای ترمیم آسیب دیدگی‌های سیستم عصبی محیطی پستانداران نیز به کار گرفته شوند. لامپری‌ها، ماهیانی مارماهی‌مانند و بدون آرواره هستند که  بر طبق یافته‌ها دارای اجداد مشترکی با انسان‌ها هستند که به حدود ۵۵۰ میلیون سال پیش باز می‌گردد.

این ماهیان بی‌نظیر می‌توانند به‌طور کامل طناب نخاعی قطع شده خود را بدون دارو یا سایر انواع درمان‌ها، ترمیم نموده و تنها در طی ۱۰ تا ۱۲ هفته از حالت فلج کامل خارج شده و به شنای طبیعی بپردازند. دانشمندان در طی چندین سال تحقیق متوجه شدند که لامپری‌ها، این آسیب نخاعی را به‌صورت خود به خود درمان می‌کنند، اما متاسفانه نتوانسته‌اند به فرمول مولکولی که چنین ظرفیتی را به آن‌ها می‌بخشد، دست یابند.

محققان اضهار داشتند: «در این مطالعه، ما بر آن شدیم تا تمام ژن‌هایی را که در طی دوره‌ی بهبودی لامپری تغییر نموده بودند، شناسایی نماییم. پس از به‌دست آوردن این اطلاعات، ما می‌توانیم به شناسایی مسیرهای خاصی که برای این فرآیند ضروری هستند، بپردازیم.» دکتر بلوم و همکاران وی، فرآیند التیام  لامپری‌ها را بررسی نمودند تا دریابند که کدام ژن‌ها و مسیرهای سیگنالینگ در مقایسه با لامپری سالم فعال شده‌اند.

محققان دریافتند که علاوه بر تغییر بیان بسیاری از ژن‌های نخاعی در طول زمان بهبودی، حتی تعدادی از ژن‌های موجود در مغز این ماهی نیز تغییر کرده بودند. دکتر «جنیفر مورگان»، مدیر مرکز بیولوژی احیا و مهندسی بافت Eugene Bell در این خصوص اذعان داشت: «مشاهده‌ی این پدیده‌ها این ایده را تقویت می‌کند که مغز پس از آسیب نخاعی، متحمل تغییرات زیادی خواهد شد. اکثر مردم به این موضوع می‌اندیشند که برای درمان عارضه‌ی نخاعی خود چه کاری می‌توانند انجام دهند؟ لذا اطلاعات به‌دست آمده نشان می‌دهد که در هنگام بروز چنین آسیبی، واکنش‌های مغزی نیز باید مد نظر قرار گیرند.»

علاوه بر این، دانشمندان مشاهده نمودند که بسیاری از ژن‌های مرتبط با پاسخ به آسیب نخاعی که بخشی از مسیر سیگنالینگ Wnt را تشکیل می‌دهند در توسعه و اصلاح و بهبود بافت‌های چندین حیوان دیگر مانند سمندر و گورخرماهی نیز نقش به‌سزایی دارند. اطلاعات به‌دست آمده این موضوع را برای ما محرض می‌سازد که مسیرهای سیگنالینگ خاص ممکن است پس از آسیب نخاعی در پستاندارانی، مانند انسان‌ها، به گونه‌ای متفاوت عمل کنند و لذا پاسخ بازسازی طبیعی همانند ماهی لامپری را تولید ننمایند.

دکتر مورگان در ادامه، سخنانش را چنین تکمیل نمود: «علاوه بر این، هنگامی که ما لامپری را با داروهایی درمان نمودیم که مسیر سیگنالینگ Wnt آن‌ها را مهار می‌کرد، این ماهی‌ها دیگر هرگز توانایی شنا کردن خود را به دست نیاوردند.»

تحقیقات آینده به بررسی این موضوع خواهد پرداخت که چرا مسیر سیگنالینگ Wnt در روند بهبود عارضه‌ی نخاعی، از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.

نوشته: SciNews
ترجمه: سهیلا دوست‌پژوه - مجله علمی ایلیاد