خبری خوش؛ سوراخ لایه اُزون در حال ترمیم است.

مجله علمی ایلیاد - براساس مطالعه‌ای جدید که به‌طور مستقیم در صدد بررسی مواد شیمیایی نابودکننده‌ی اُزون در جو بوده است، تلاش‌ها برای ترمیم لایه‌ی اُزون زمین، به بار نشسته است. لایه‌ی اُزون زمین از سطح زمین در مقابل برخی پرتوهای مضر و سرطان‌زای خورشید، محافظت کرده و از آسیب به گیاهان جلوگیری می‌کند. در اواسط دهه‌ی ۱۹۸۰ میلادی، محققان سوراخ بزرگی در لایه‌ی اُزون شناسایی و تعیین کردند که این سوراخ در اثر مواد شیمیایی تولیده شده به دست انسان موسوم به «کلوروفلوئوروکربن» به‌وجود آمده است.

مشاهده‌های ماهواره‌ای قبلی نشان‌دهنده‌ی تغییراتی در اندازه‌ی سوراخ اُزون بوده است؛ این سوراخ می‌تواند سال به سال رشد کرده و کاهش پیدا کند. اما مطالعه‌ی جدیدی که انجام شده، برای اولین بار به‌طور مستقیم تغییرات موجود در میزان «کلرین» را اندازه‌گیری کرده است. کلرین فرآورده‌ی فرعی کلوروفلوئوروکربن است که در تحلیل اُزون نقش عمده را دارد. این مطالعه نشان‌دهنده‌ی کاهش ۲۰ درصدی در تحلیل اُزون بوده که ناشی از کلرین در بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۶ است.

مطالعه‌ی جدید به بررسی داده‌های اُزون جمع‌آوری شده در بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۶ می‌پردازد. در این راستا، از دستگاه MLS نصب شده بر روی ماهواره «اورا» استفاده شده است. این دستگاه نمی‌تواند اتم‌های کلرین را به طور مستقیم شناسایی کند، اما به‌جای آن، توانایی شناسایی هیدروکلریک اسید را دارد. این ماده زمانی شکل می‌گیرد که اتم‌های کلرین با متان واکنش کرده و سپس به هیدروژن می‌پیوندند. زمانی که قطب جنوب در تابستانِ نیمکره‌ی جنوبی زمین، در معرض نور خورشید قرار می‌گیرد، کلوروفلوئوروکربن‌ها تجزیه شده و کلرین را به‌وجود می‎آورند. این عامل باعث تجزیه‌ی اتم‌های اُزون می‎شود. اما در طول ماه‌های زمستان، کلرین به متان می‌پیوندد و تمامی اتم‌های اُزون در مجاورت آن نابود می‌شوند.

«سوزان استراهان»، محقق و دانشمند جوی در پروازهای فضایی گودارد ناسا در گرین‌بلت مریلند، گفت: «تا اواسط ماه اکتبر، تمامی ترکیبات کلرین به گاز تبدیل می‌شوند. پس با اندازه‌گیری هیدروکلریک اسید، می‌توان به‌خوبی کل کلرین را اندازه‌گیری کرد.» دستگاه MLS سوراخ اُزون را به‌طور روزانه در طول زمستان نیمکره‌ی جنوبی رصد کرده است.

استراهان افزود: «در طول این دوره، دمای قطب جنوب همواره پایین است و میزان نابودی اُزون عمدتاً میزان وجود کلرین بستگی دارد. ما می‌خواهیم میزان از دست رفتن اُزون را اندازه بگیریم.» چون مطالعات قبلی بر اندازه‌گیری اندازه‌ی فیزیکی سوراخ اُزون تکیه کرده‌اند، محققان مطالعه‌ی جدید می‌گویند که تحقیقات‌شان برای اولین بار به‌طور مستقیم نشان داده است که تحلیل اُزون در نتیجه‌ی مستقیم کاهش وجود کلرین کاهش می‌یابد. کاهش ۲۰ درصدی تحلیل اُزون بسیار به مدل ما نزدیک است.

استراهان در ادامه گفت: «این یافته‌ها به ما اطمینان می‌دهد که ترمیم لایه‌ی اُزون از اواسط سپتامبر ناشی از کاهش میزان کلرین است. ما همچنان شاهد کاهش چندانی در اندازه‌ی سوراخ اُزون نیستیم، زیرا این فرآیند عمدتاً پس از اواسط سپتامبر کنترل می‌شود که سال به سال فرق می‌کند.» این مقاله در چهارم ژانویه در Geophysical Research Letters منتشر شده است.

نوشته: کولا کوفیلد
ترجمه: منصور نقی‌لو - مجله علمی ایلیاد