آیا آب خالص وجود دارد؟

مجله علمی ایلیاد – این‌طور به‌نظر می‌رسد که آب خالص اهمیت بالایی برای افراد دارد. در بطری‌های آب معدنی، واژه‌ی «خالص» را قبل از «تازه» و «تمیز» به‌عنوان تبلیغات ذکر می‌کنند. شرکت‌های خالص‌سازی آب در سراسر جهان، میلیاردها دلار پول به‌خاطر تعدشان مبنی بر تهیه‌ی آب خالص از آب‌های موجود، به جیب می‌زنند. همچنین، شاخه‌ای از داروهای جایگزین وجود دارد که از ویژگی‌هایِ ظاهراً جادویی آب فوق خالص، تولید می‌شوند.

به این مطلب توجه کنید؛ آب خالص وجود ندارد. یا اصلاً نمی‌تواند در سیاره‌ی زمین وجود داشته باشد. «مِی نیمن»، استاد شیمی در دانشگاه ایالتی اورگون، گفت: «آب به‌سرعت، یون‌ها را از محیط پیرامون جذب می‌کند تا آب خالص واقعی به‌دست آید.»

آب دوست دارد سایر مواد را درون خودش حل کند. دلیلش هم این است که مولکول‌های آب دارای شکل‌های میکی‌مائوسی عجیبی هستند؛ یعنی دو هسته‌ی هیدروژن در یک انتها و یک هسته‌ی اکسیژن در انتهای دیگر که هر کدام بارهای مختلف خود را دارند. مولکول‌های آب از آن پیوندهای هیدروژنی باردار، برای برهم‌کنش و ایستادن کنار یکدیگر استفاده می‌کنند، اما به هر مولکولی هم که نزدیک‌شان شود، می‌چسبند. خب این امر بسیار محتمل است که آب هر ماده‌ای را که به‌سمت خود می‌کشاند، درون خود حل کند. هر قدر نمونه‌ی آب خالص‌تر باشد، با شدت بیشتری سعی در حل یون‌های مواد جذب شده، خواهد داشت.

این امر باعث محدود شدن توانایی انسان برای تولید آب خالص می‌شود، زیرا در نقطه‌ای خاص، آب شروع به حل کردن دیواره‌های محفظه‌اش خواهد کرد. یکی از ادعاهای قابل‌قبول در چرخه‌های شیمی به دریاچه‌ی بایکال در روسیه، مربوط می‌شود که مملو از میگوهای خاصی است که ماده‌ی آلی می‌خورند؛ لذا ناخالصی‌ها از آب حذف می‌شوند.

نیمن گفت: «در دهه‌ی ۹۰، این ادعا وجود داشت که دریاچه‌ی بایکال از چنان آب خالصی برخوردار است که اگر یک لیوان از آن آب بر می‌داشتید، آب شروع به نقش بستن در لیوان می‌کرد، زیرا آب یون‌ها را دوست دارد و یون‌ها را از بیرون لیوان برای حل کردن جذب می‌کند.»

به گفته‌ی نیمن، این رابطه‌ی نزدیک، آن قدر قوی است که دانشمندان حتی در محیط‌های آزمایشگاهی نمی‌توانند به‌طور کامل بر آن غلبه کنند. آب با هر نمونه‌ی بسیار خالصی از آب روبه‌رو شود، مثل مقداری گرد و غبار یا یک بطری پلاستیکی، آثاری از خودش در آب بر جای خواهد گذاشت. شرایط بسیار اندکی به آب کاملاً خالص نیاز دارند. به همین خاطر است که نوشیدن آب شهری در اکثر جاها در آمریکا کاملاً امن است، اگرچه طعم آن شاید فرق داشته باشد. حتی در پروژه‌های علمی که آب بسیار تمیز مورد نیاز است، تقطیر آب تا نقطه‌ای که ناخالصی‌های اندکی باقی بماند، کار ساده‌ای است. اما آبِ کاملاً خالص وجود ندارد.

نوشته: رافی لتزتر
ترجمه: منصور نقی‌لو - مجله علمی ایلیاد