زود قضاوت کردن

زود قضاوت کردن فرایندی است که طی آن اطلاعاتی را در مورد دیگران بدست می آورید و آن ها را تعبیر و تفسیر می کنید. از آن جا که برداشت اولیه از دیگران بصورت خودکار اتفاق می افتد فرایند زود قضاوتی عمدتا بدون حضور بخش هشیار ذهن انجام می گیرد. تجربه ، نیاز ها و آرزوهای گذشته و پیش فرض هایی که در مورد موقعیت مواجهه با شخص جدید دارید ، همگی شدیدا تعیین می کنند که به چه اطلاعاتی بیشتر توجه خواهید کرد .

قضاوت پیش از موعد مهارت بسیار مفیدی است که به شما کمک می کند چندین فرد غریبه را که ملاقات می کنید در ذهن خود دسته بندی کنید. برخی اوقات این فرایند دقیق و درست صورت می گیرد ولی برخی اوقات ممکن است ما را از واقعیت دور کند. در زود قضاوتی با اطلاعات کم ، نتیجه گیری بسیار کلی و یک ارزیابی لحظه ای انجام می دهید. در ادامه ، این ارزیابی بر نحوه گوش دادن و پاسخ به فرد مورد نظر تاثیر می گذارد.

روند های مداوم زود قضاوتی در مورد دیگران

از آنجا که برداشت های اولیه بسیار مهم هستند آگاهی از برخی روند های مکرر زود قضاوتی رایج مهم است.

۱.محدودیت های ادراک

هرگز با برداشت اولیه نمی توانید در مورد فرد مقابل به اطلاعات جامعی دست یابید زیرا در برداشت اولیه ، ادراک بسیار ساده و سطحی انجام می گیرد و اطلاعات زیادی نادیده گرفته می شود.

برای مثال، اگر دوست شما سر خود را به علامت موافقت تکان دهد تبسم کند و بگوید بله ، بعید است که شما به حرکات دست او که نشان دهنده عدم موافقت اوست، توجه کنید. این پیام های غیرغالبی با پیام غالب ، ناهنماهنگ هستند و بنابراین مورد توجه قرار نمی گیرند.

۲.  تعمیم انتظارات

در یک موقعیت ناآشنا مغز برای پر کردن قطعات خالی پازل سریع نتیجه گیری هایی انجام می دهد و این نتیجه گیری ها را بطور عمده براساس تجربه انجام می دهد. شما گرایش دارید طبق روش ادراکی که به آن عادت کرده اید، خود را درک کنید.

۳. تاکید ادراکی

وقتی نیاز دارید عملی را انجام دهید، آن را انجام خواهید داد حتی اگر سطح پایینی از آن عمل مورد نیاز باشد. تاکید ادراکی باعث می شود، آنچه را انتظار دارید و می خواهید ، ببینید. همچنین شما افرادی را مورد ارزیابی قرار می دهید که آن ها را به دلیل جذاب تر و باهوش تر بودن از افراد دیگر ، بیشتر دوست دارید.

۴. تصورات کلیشه ای

با بکارگیری تصورات کلیشه ای در مورد گروه خاصی از افراد در ذهن دارید، بدون این که زیاد دچار زحمت شوید، قادر هستید حتی بدون این که اطلاعاتی در باره آن ها کسب کنید انتظاراتی را شکل دهید.

ما حتی در ذهن خود درباره هر گروه از افراد انتظارات خاصی را در ذهن خود بصورت کلیشه ای می سازیم. وقتی با فرد جدید روبرو می شویم بدون این که زیاد خود را خسته کنیم و در مورد آن ها، اطلاعات عینی کسب کنیم همین انتظارات را به آن ها تعمیم می دهیم. تعمیم تصورات کلیشه ای راه میان بری است که فرد از طریق آن برداشت هایی را از دیگران در ذهن شکل می دهد.

براساس کوچکترین صفت یا رفتار، ممکن است فردی را متعلق به گروهی از افراد بدانید که ویژگی های مشترکی را به آن ها نسبت دهید. مثلا اگر فردی را جز افراد جذاب قلمداد کنید ممکن است فکر کنید که او فردی مهربان است و شخصیت خوبی دارد.

جنبه مثبت تصورات کلیشه ای این است که به شما کمک می کنند محرک ها را داخل طبقات مشخصی قرار دهید و به این ترتیب از کار ذهنی اضافی معاف میشوید.

تصورات کلیشه ای وقتی خطرناک می شوند که به گروهی از افراد بر اساس ویژگی های زیستی و نژادی، ویژگی های منفی و پست برچسب زده می شود. وقتی تصورات کلیشه ای با اطلاعات جدید همخوانی ندارد بسیار خطرناک هستند. فردی که بصورت کلیشه ای در مورد دیگران قضاوت می کند به صورت کورکورانه به عقیده خاصی تاکید می کند و برای او مهم نیست که چقدر اطلاعات وجود دارد که با ذهنیت او در تناقض است.

خطر دیگر تصورات کلیشه و رفتار بر اساس آن، پیش گویی خودکامبخش است. پیش گویی های خودکامبخش بخش مهمی از برداشت های اولیه و روابط مداوم هستند. در صورتی که از دیگران انتظار دارید به روش خاصی رفتار کند احتمالا انتظارات خود را با اشارات زیرکانه ای به وی منتقل می کنید و به این ترتیب احتمال این که طبق پیش بینی شما رفتار کند، افزایش می یابد. مثلا اگر انتظار دارید طرف مقابل شما را طرد کند، احتمالا هنگام تماس چشمی با او اجتناب خواهید کرد، اخمو خواهید بود، از جملات کوتاه استفاده خواهید کرد. وی وقتی این رفتار شما را ببیند در مقابل مانند انتظارات شما رفتار خواهد نمود و با تکرار این رویداد ، انتظارات شما خشک تر و قطعی تر خواهد شد.

جا به جایی های غیر ارادی

آیا تا به حال این تجربه برایتان اتفاق افتاده که وارد جایی که افراد غریبه در آن هستند شده باشید و تقریبا بلافاصله جذب فرد خاصی شده باشید؟ هرگاه به فردی که اولین بار ملاقات می کنید واکنش شدید مثبت یا منفی دارید، به یاد بحث جابه جایی های غیر ارادی بیفتید. یعنی شاید فردی که جلوی شما قرار گرفته شما را یاد فردی دیگر می اندازد.

با احتیاط پیش بروید، زیرا ممکن است درباره این فرد جدید به نتیجه گیری ها و مفروضه هایی دست یابید که به فرد مشابه در گذشته شما مربوط باشد. این حالت موجب گیجی و سوءتفاهم خواهد شد.

هرگاه بطور ناگهانی و به شدت نسبت به فردی جذب شدید یا تنفر پیدا کردید، هرگاه فهمیدید که درباره وی پیش فرضی دارید از خود سوال کنید که وی را با چه کسی از گذشته خود جابجا کرده اید. فرد مقابل و فرد گذشته را با هم مقایسه کنید، نحوه واکنش آن ها به یک وضعیت مشابه را در مقابل هم بنویسید. به جای این که فرض کنید خواسته ها و احساس های فرد روبروی خود را می دانید، خواسته ها و احساس های واقعی او را جویا شوید. هرگاه متوجه شدید فردی در مورد شما دچار جابه جایی غیر اردای شده است، از او بپرسید ” آیا من کسی از زندگیان را به یاد شما می آورم؟” اگر فرد جابه جایی غیر ارادی در مورد فردی داشته باشد و متوجه آن نباشد، این امر مخرب است.

شفاف سازی برداشت های اولیه

می توان برداشت اولیه گمراه کننده را طوری بسمت درست هدایت کرد که فرد از خواب و خیال بیدار شود و واقعیت ها جایگزین گردد.

قبل از این که ملاقات اولیه به پایان برسد مراحل زیر را انجام دهید:

1. اجازه دهید فرد مقابل بداند که شما علاقمند هستید او را بهتر بشناسید و یا حداقل اجازه دهید بداند که در مورد او چه احساسی دارید.
2. آنچه از دید شما در جلسه ملاقات رخ داده است را بیان کنید.
3. چشم داشت و انتظار خود را از فرد مقابل ، بیان کنید.
4. به فرد مقابل فرصت دهید به برداشت های اشتباه احتمالی اعتراض کند یا آن ها را تصحیح کند.

این چهار مرحله باید توهمات غیر واقعی برداشت های اولیه را کاهش دهد. در ادامه رابطه نیز از این روش برای روشن سازی رابطه بهره ببرید.

منبع: مک کی، متیو. دیویس ، مارتا. فنینگ، پاتریک . پیام ها (مهارت های ارتباطی) .ترجمه: رحیمی.نشر: ارجمند.